Μέτρα για την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά καυσίμων

Είναι δυσάρεστο, μετά από τόσα χρόνια προσπάθειας, να συνεχίζει ο Κλάδος να μαστίζεται από την παραβατικότητα, το λαθρεμπόριο, τη νοθεία, τις πειραγμένες αντλίες, με αντίκτυπο στην Εθνική Οικονομία, τους Έλληνες καταναλωτές τους εργαζόμενους και τις υγιείς επιχειρήσεις του Κλάδου.

Το τελευταίο διάστημα, με τη δραστηριοποίηση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα προόδου, αλλά ακόμα υπάρχουν εκκρεμότητες που επιτρέπουν σε επιτήδειους να συνεχίζουν ανεμπόδιστα την παραβατικότητα.

Είναι επιτακτική ανάγκη να ολοκληρωθεί η εφαρμογή όλων των μέτρων που έχουν νομοθετηθεί – αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμα – και παράλληλα να ενισχυθούν κατάλληλα οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες, ώστε να προχωρήσουν σε ουσιαστικούς ελέγχους της αγοράς.

Για να ολοκληρωθούν όλα τα μέτρα για την καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αλυσίδα εφοδιασμού και διακίνησης των καυσίμων απαιτείται:

• Πολιτική βούληση, αποφασιστικότητα και δέσμευση.
• Απλοποίηση διαδικασιών.
• Κατάρτιση ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης με:
  • αναλυτική περιγραφή κάθε βήματος/έργου,
  • τον υπεύθυνο κάθε δράσης, και
  • αυστηρό χρονοδιάγραμμα για κάθε βήμα/έργο.
• Κατάλληλη ενίσχυση (μετά από μελέτη και ανάλυση εργασίας – work process) των:
  • Στελεχών της ΑΑΔΕ.
  • Αρμόδιων ελεγκτικών Υπηρεσιών, ώστε να προχωρήσουν σε ουσιαστικούς ελέγχους της αγοράς.
  • Υπηρεσιών του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ).
• Επίσπευση των δικαστικών υποθέσεων για τα θέματα λαθρεμπορίας.
• Ύπαρξη συνεργασίας και καλού συντονισμού μεταξύ των διαφόρων Υπηρεσιών των Υπουργείων, και τέλος
• Εξέταση και υλοποίηση συνεργασιών με τον ιδιωτικό Τομέα.

 Για να εφαρμοστούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα μέτρα για την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας – και κάθε παρανομίας – στα καύσιμα (συστήματα εισροών – εκροών, GPS, κλπ,) θεωρείται απαραίτητο να οριστεί ένας Φορέας που θα έχει όλη την ευθύνη για την ολοκλήρωση του έργου καθώς και ένα Στέλεχος με αποφασιστικές αρμοδιότητες, ως υπεύθυνος Συντονιστής / Διαχειριστής του όλου προγράμματος (Project Manager).

Η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και γενικά της παρανομίας στην Αγορά Καυσίμων – δεν είναι υπόθεση μόνο μιας Υπηρεσίας της ΑΑΔΕ και των ικανών στελεχών της – αλλά όλης της Πολιτείας και ιδιαίτερα των αρμόδιων Υπηρεσιών και των ελεγκτικών μηχανισμών.

Εφαρμογή νομοθεσίας

Στο πλαίσιο της κοινής προσπάθειας για την καταπολέμηση της παραβατικότητας, ο Σύνδεσμος είναι στη διάθεση της Πολιτείας, προκειμένου να βρεθούν τρόποι και διαδικασίες για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας προς αποφυγή καθυστερήσεων στην επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων (π.χ. σφράγισμα πρατηρίου) και αποτροπή επαναλειτουργίας πρατηρίων με ενδιάμεσα πρόσωπα.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

2010 – εκδόθηκε η πρώτη απόφαση (Φ2-1617/07-12-2010 ΦΕΚ 1980/Β/21-12-2010) για την εγκατάσταση των συστημάτων εισροών – εκροών στα πρατήρια.

2012 – εκδόθηκε η ΚΥΑ για εφαρμογή μέτρων καταπολέμησης της λαθρεμπορίας στα καύσιμα.

2012 – 2018 – εκδόθηκαν σωρεία τροποποιητικών κλπ Υπουργικών Αποφάσεων σχετικά με τα ανωτέρω.

2019 – τον Απρίλιο 2019 εκδόθηκε ο Νόμος 4608/25-04-2019 σχετικά με τα μέτρα καταπολέμησης του λαθρεμπορίου. (Άρθρο 30: «Τροποποίηση του άρθρου 31 του ν.3784/2009 (Α’ 137)» και Άρθρο 31: «Μεταβατικές διατάξεις» – Συστήματα εισροών / εκροών.)

Συγκεκριμένα στα άρθρα 30 και 31, έγινε προσπάθεια κωδικοποίησης / συγκέντρωσης των διαφόρων διατάξεων που αφορούν στα μέτρα για την καταπολέμηση της παραβατικότητας στη διακίνηση των καυσίμων με επικέντρωση στην:

• Επέκταση των συστημάτων εισροών – εκροών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα – Εκκρεμούν οι αποφάσεις για επέκταση της εγκατάστασης των συστημάτων εισροών-εκροών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και στα πρατήρια.
• Ογκομέτρηση των δεξαμενών των βυτιοφόρων από διαπιστευμένους φορείς με σύγχρονη μέθοδο.
• Αυστηροποίηση των κυρώσεων για τους τυχόν παραβάτες.
• Μετάθεση του αρχικού στόχου / δέσμευσης ΑΑΔΕ για την πλήρη λειτουργία των συστημάτων εισροών – εκροών στα πρατήρια και τις φορολογικές αποθήκες από το τέλος του 2018, στο τέλος του 2021.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ:

ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΡΟΩΝ – ΕΚΡΟΩΝ

ΠΡΑΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ

Εκτός από τις τεχνικές και λειτουργικές εκκρεμότητες που υπάρχουν και χρήζουν την έκδοση Υπουργικών Αποφάσεων / Εγκυκλίων, οι σημαντικότερες εκκρεμότητες για την ολοκληρωμένη και αποτελεσματική εφαρμογή της λειτουργίας των συστημάτων εισροών – εκροών είναι:

• Η έκδοση της επικαιροποιημένης ΚΥΑ Φ2-1617/2010 (*) για τις προδιαγραφές των συστημάτων εισροών-εκροών, η οποία τέθηκε σε Διαβούλευση τον Μάιο του 2022 και ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί. Με βάση την επικαιροποιημένη ΚΥΑ, θα πρέπει να θεσμοθετηθεί η διαδικασία ελέγχου καταλληλότητας λογισμικών και ελέγχου των εγκαταστατών.

(*) Φ2-1617/2010 «Διαδικασίες και προδιαγραφές εγκατάστασης, και ελέγχου ολοκληρωμένων συστημάτων παρακολούθησης εισροών − εκροών στα πρατήρια υγρών καυσίμων. Απαιτήσεις συμμόρφωσης, καταγραφής, λειτουργίας και διασφάλισης των μετρήσεων και ηλεκτρονικής αποστολής δεδομένων.»

• Η έκδοση Υπουργικής Απόφασης που αφορά στο σύστημα εισροών – εκροών στις φορολογικές αποθήκες για τον τρόπο, τον χρόνο, το είδος, τη συχνότητα αποστολής και τη γραμμογράφηση των δεδομένων του συστήματος εισροών – εκροών που θα αποστέλλονται στην Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ).
  • Εκκρεμεί η έκδοση της ΚΥΑ για την έναρξη της εξάμηνης δοκιμαστικής λειτουργίας μετάδοσης δεδομένων του συστήματος εισροών-εκροών στις φορολογικές αποθήκες, η οποία αναμενόταν τον Ιανουάριο του 2023, αλλά δεν είναι ακόμα έτοιμη και σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχει πρόβλημα στη λήψη των δεδομένων.
  • Όλες οι Φορολογικές Αποθήκες (εγκαταστάσεις) είναι έτοιμες, έχουν κάνει και δοκιμαστική λειτουργία. Αναμένεται η έκδοση απόφασης για την έναρξη δοκιμαστικής περιόδου για την μετάδοση των στοιχείων προς ΓΓΠΣ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Με την υφιστάμενη διαδικασία, οι Πρατηριούχοι καταχωρούν οι ίδιοι τα στοιχεία της προμηθεύτριας Εταιρίας στο σύστημα και δεν υπάρχει τρόπος διασταύρωσης της ορθότητας αυτών των στοιχείων (το σύστημα δεν είναι αυτοματοποιημένο).

Το πρόβλημα θα λυθεί με την πλήρη λειτουργία των συστημάτων στις Φορολογικές Αποθήκες.

• Κρίσιμο σημείο ουσιαστικού ελέγχου της επιβολής του συστήματος είναι η εφαρμογή της διάταξης που απαγορεύει στις Εταιρίες Εμπορίας Πετρελαιοειδών να εφοδιάζουν δεξαμενές που δεν διαθέτουν τον οριστικό μοναδικό αριθμό ΑΜΔΙΚΑ που αποκτάει κάθε δεξαμενή διασυνδεδεμένη με σύστημα εισροών – εκροών στην ΓΓΠΣ.

Θα πρέπει οπωσδήποτε να δημιουργηθεί διασύνδεση των Εταιριών Εμπορίας με την ΓΓΠΣ, ώστε να γνωστοποιούνται online οι οριστικοί μοναδικοί αριθμοί ΑΜΔIΚΑ κάθε νόμιμης δεξαμενής, ώστε να μην εφοδιάζονται δεξαμενές εκτός συστήματος.

Προβλήματα σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 30 & 31 του νόμου 4608/25-04-2019:

1. Δεν έχει ορισθεί χρονοδιάγραμμα έκδοσης των 18 Υπουργικών Αποφάσεων που προβλέπονται για εφαρμογή των νέων διατάξεων.
2. Οι περισσότερες αποφάσεις είναι ΚΥΑ που σημαίνει τρομερές καθυστερήσεις στις επιμέρους εργασίες και αποφάσεις.
3. Η πιστοποίηση των ογκομετρήσεων των διαμερισμάτων των βυτιοφόρων αναβάλλεται για μετά τα 5 έως και 10 χρόνια.

Στο σχέδιο νόμου και σχετικά με την ογκομέτρηση των δεξαμενών των βυτιοφόρων τα άρθρα 30 (παρ. 13) και 31 (παρ. 2), εδαφ. 2), προέβλεπαν εφαρμογή σε 18 ή 24 μήνες από την ισχύ του νόμου (αναλόγως Περιφερειακής Ενότητας). Τελευταία στιγμή στην ολομέλεια της Βουλής στο άρθρο 31 προστέθηκε το εδάφιο 2 που ουσιαστικά μεταθέτει την ογκομέτρηση για το μέλλον.

Με βάση τις ισχύουσες διατάξεις (κανόνες ΔΙΕΠΠΥ), κατά τις παραδόσεις καυσίμων στο πρατήριο αναγνωρίζεται μόνο η μέτρηση με τη βέργα επί βυτίο και όχι η μέτρηση του συστήματος εισροών – εκροών. Ουσιαστικά, δηλαδή δεν αναγνωρίζονται οι ενδείξεις του συστήματος εισροών – εκροών.

• Σήμερα τα μόνα πιστοποιημένα συστήματα, από διαπιστευμένους φορείς, είναι:
  • Οι ογκομετρητές των φορολογικών αποθηκών.
  • Οι ογκομετρικοί πίνακες των πρατηρίων (δεξαμενές, ηλεκτρονικές βέργες, κλπ).
• Είναι επιτακτική ανάγκη να ογκομετρηθούν και να επαναπιστοποιηθούν όλα τα διαμερίσματα των βυτιοφόρων από διαπιστευμένους φορείς και σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ, προκειμένου να μην υπάρχει αμφισβήτηση της ποσότητας που παραδίδεται και να τροποποιηθεί ανάλογα η σχετική νομοθεσία (Κανόνες ΔΙΕΠΠΥ), που πρέπει να λαμβάνει υπόψη και ισοδύναμα, την μέτρηση του συστήματος εισροών-εκροών.

ΑΛΛΕΣ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ, ΚΛΠ.

1. ΑΑΔΕ – Ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για αξιοποίηση δεδομένων παρακολούθησης του συστήματος εισροών – εκροών.

Ο αρχικός στόχος και δέσμευση από την ΑΑΔΕ ήταν για τις 31/12/2018 και τώρα μετατίθεται για τις 31/12/2021.

2. Εκκρεμεί η τροποποίηση της ΚΥΑ 48941/3564/16-11-2012 για τον καθορισμό των προδιαγραφών, της διαδικασίας και των λεπτομερειών για την εγκατάσταση συστήματος GPS σε βυτιοφόρα, η οποία ήταν ουσιαστικά ανεφάρμοστη.

Παρόλο που εκκρεμεί η έκδοση της ΚΥΑ για τις προδιαγραφές του συστήματος εκδόθηκε η απόφαση ΓΔΑΠΛΠΣ 4008228 ΕΞ 2018/16-11-2018 από το ΥΠΟΙΚ (ΓΓΠΣ) με τη διαδικασία αποστολής δεδομένων στην Γ.Γ.Π.Σ., βασισμένη στην ΚΥΑ 48941/3564/16-11-2012.

Οι Εταιρίες, για δική τους λειτουργία και έλεγχο, έχουν ήδη εγκαταστήσει GPS στα βυτιοφόρα τους.

Κρίνεται ότι προτεραιότητα είναι να λειτουργήσει ολιστικά το σύστημα εισροών-εκροών στα πρατήρια και τις φορολογικές αποθήκες.

Όσον αφορά τα συστήματα GPS (AIS – automatic identification system) στα πλωτά ανεφοδιαστικά μέσα (σλέπια), έχουν εγκατασταθεί σε όλα τα σλέπια και εκκρεμεί η απόφαση για την μετάδοση των δεδομένων προς την ΓΓΠΣ.

ΕΝΤΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΕΓΧΩΝ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Η εντατικοποίηση των ελέγχων στην αγορά καυσίμων και ο συντονισμός των ελεγκτικών υπηρεσιών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καταπολέμηση φαινομένων όπως:

• Παράνομες παρεμβάσεις στη λειτουργία των αντλιών στα πρατήρια και σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών να προβαίνουν σε άμεση αφαίρεση άδειας λειτουργίας από το πρατήριο που παρανομεί.
• Λαθρεμπορία στο πετρέλαιο κίνησης, στο υγραέριο κίνησης, στα ναυτιλιακά καύσιμα.
• Νόθευση καυσίμων με χημικά και άλλες ουσίες.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ / ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΚΕΔΑΚ

• Να επεκταθεί ο έλεγχος σε όλη την επικράτεια (συμπερ. και των νησιών).
• Να πραγματοποιείται έλεγχος και στις υπόλοιπες δραστηριότητες εμπορίας καυσίμων, πλην των πρατηρίων.
• Να μην ισχύουν οι ίδιες κυρώσεις για την αμέλεια / αστοχία και τον δόλο.
• Τα αυτοκίνητα των ΚΕΔΑΚ να έχουν τον πιστοποιημένο εξοπλισμό, ώστε να διενεργείται οριστικός έλεγχος των δειγμάτων.
• Να προγραμματιστεί ελάχιστος αριθμός επιτόπιων ελέγχων, ανά κατηγορία εγκατάστασης.
• Άμεση διεκπεραίωση καταγγελιών.
• Εκπαίδευση ελεγκτών για σωστό έλεγχο και αποφυγή εσφαλμένων αποτελεσμάτων.
• Για ευελιξία και ταχύτητα, να εξεταστεί η δυνατότητα σύμπραξης με ιδιωτικό φορέα.